της Λίνας Πατσιούρα
Η απόφαση ότι θα φάμε, τι θα φάμε, πόσο θα φάμε και πότε θα σταματήσουμε, όλα ελέγχονται από ένα καλορυθμισμένο σύστημα στον εγκέφαλό μας. Το μυαλό μας λαμβάνει σήματα από το σώμα μας, το στομάχι μας, το πεπτικό μας σύστημα και τις λιποαποθήκες μας και τα μεταφράζει σε συμπεριφορές: να φάμε, να μην φάμε. Μάλιστα αυτές τις συμπεριφορές τις εναρμονίζουμε με το περιβάλλον μας. Έτσι όταν πεινάμε ξέρουμε που θα βρούμε φαγητό, τι είδους φαγητό είναι αυτό και ποιο φαγητό μας αρέσει περισσότερο. Αυτό που μόλις περιγράψαμε είναι μια διπλή διαδικασία που μοιάζει να ρυθμίζεται από «δύο εγκέφαλους» που δουλεύουν σαν ένας και εδρεύουν στον υποθάλαμο που είναι το πιλοτήριο. Φανταστείτε τον πρώτο εγκέφαλο σαν τον εγκέφαλο του μεταβολισμού. Αυτός ενεργοποιείται όταν το σώμα στέλνει μηνύματα ότι υπολείπεται σε τροφή ή όταν είναι καλυμμένο. Ο εγκέφαλος μας λοιπόν, με βάση τα μηνύματα του σώματος μας, ορίζει αν θα φάμε ή αν θα σταματήσουμε να τρώμε. Αυτά με τον «μεταβολικό» μας εγκέφαλο.
Ο «δεύτερος» εγκέφαλος λειτουργεί πιο περίπλοκα. Ας τον φανταστούμε ως τον συναισθηματικό και σκεπτόμενο εγκέφαλο που ανταποκρίνεται σε ανάγκες πέρα από τις θερμίδες. Αυτός ο εγκέφαλος περιέχει τις αναμνήσεις μας από τα φαγητά: ποια μας αρέσουν, ποια είναι πικρά, ποια είναι αλμυρά, πότε και κάτω από ποιες συνθήκες τα δοκιμάσαμε, πως μυρίζουν, τι χρώμα και τι υφή έχουν. Αποδίδει επίσης συναισθηματική αξία σε κάθε φαγητό. Έτσι άλλα φαγητά μας ευχαριστούν και άρα τα αντιλαμβανόμαστε ως ανταμοιβή και άλλα όχι. Αυτά τα φαγητά που τα θεωρούμε ως ανταμοιβές γιατί μας προσφέρουν ευχαρίστηση θέλουμε να τα φάμε και όταν αυτό συμβαίνει, στον εγκέφαλό μας εκκρίνεται η ορμόνη της ευτυχίας, η ντοπαμίνη. Αυτή μας προσφέρει τόση ικανοποίηση ώστε καταλήγουμε να αγνοούμε τον πρώτο μας εγκέφαλο που λέει ότι το στομάχι είναι γεμάτο.
Η έρευνα μας λέει ότι αυτό συμβαίνει για βιολογικούς λόγους. Η ανάμνηση της ηδονής από την τροφή που τους άρεσε, ήταν ικανή να βγάζει τους πρωτόγονους πρόγονούς μας από την ασφάλεια της σπηλιάς τους για να αναζητήσουν φαγητό παρά τους τεράστιους κινδύνους που παραμόνευαν. Ο βιολογικός στόχος είναι η επιβίωση και ο γενετικός μας κώδικας την έχει διασφαλίσει με δύο μηχανισμούς: και την πείνας αλλά και της ευχαρίστησης από το φαγητό. Δυστυχώς στις μέρες μας δεν κινδυνεύουμε να λιμοκτονήσουμε, αλλά ο γενετικός μας κώδικας δεν έχει προσαρμοστεί στο σύγχρονο διατροφικό περιβάλλον, προς όφελός μας. Αυτός είναι ένας από τους λόγους γιατί η παχυσαρκία αυξάνεται με τόσο ταχείς ρυθμούς.
Πηγή: Weight Management: Beyond Balancing Calories. Emory University, U.S.A.